Vinho do Porto
A family trip ❤️
De Douro-streek
De Douro-streek staat wereldwijd bekend om zijn wijnbouw en dan natuurlijk met name vanwege de Port. Echter is een bezoek aan Porto zelf, zeker geen “wijnreis” waarbij je je tussen de druivenstokken kunt begeven. Porto en misschien nog beter gezegd Vila Nova de Gaia, is het kloppende hart van de wijnindustrie van deze streek, maar niet omdat de druiven er groeien en de wijnen er gemaakt worden. Wil je de wijnstokken van het gebied in levende lijven aanschouwen, zul je een flink stuk stroomopwaarts moeten. Dit kan met langere boottochten vanuit Porto zelf, maar wanneer je meer tijd hebt, kun je een bezoek aan Porto natuurlijk ook prima combineren met een bezoek aan het binnenland. Wij hadden slechts beperkt de tijd en hebben ons op wijntechnisch vlak en meer, heel goed kunnen vermaken in Porto zelf ;-)
Dan toch even iets over de wijnbouw zelf, want de blog is natuurlijk niet compleet zonder…
Wijnbouw in de Douro vindt plaats op steile hellingen, waarop de stokken staan aangeplant op terrassen. Traditionele terrassen, socalcos, kennen een aanplant van vaak niet meer dan 1 rij stokken. Ten tijden van de mechanisatie werden deze terrassen, patamares, breder en staan er per terras meerdere rijen stokken aangeplant. Wanneer deze terrassen niet te steil zijn, kan er zelfs gebruik gemaakt worden van tractoren. De aanplant op de smalle terrassen is overigens nu weer meer terug van weggeweest.
De bodem waarop de stokken staan, bestaat uit schist, een gesteente ontstaan uit leisteen. Het is een behoorlijk ondoordringbare bodem die water goed afvoert. Soms te goed en dat is de rede dat er al vroeg in de wijnbouw geschiedenis bovengenoemde terrassen zijn aangelegd. Deze zorgen ervoor dat de grond bij elkaar gehouden wordt en het water niet in volle vaart van de steile heuvels stroomt.
Het gebied is onder te verdelen in 3 gebieden (van west naar oost):
Hoe wordt Port gemaakt?
Zoals bij “gewone wijn” begint de vinificatie van Port natuurlijk ook bij de druif en het oogsten hiervan. De oogst wordt binnengebracht en heel traditioneel nog met de blote voeten getreden in betonnen bakken, lagares. Tegenwoordig gebeurt dit natuurlijk steeds meer automatisch, maar het principe is nog steeds gebaseerd op de zachtheid waarmee de menselijke voet de druiven kneust. Bij de vinificatie van Port is snelle extractie van kleur en tannine essentieel, juist omdat het gistingsproces van Port maar kort is, circa 48 uur en de schillen dus maar kort in contact zijn met het sap. Door de massa van schillen steeds onder te dompelen in de vloeistof, ontstaat deze snelle extractie. Het gistingsproces wordt gestopt wanneer ongeveer de helft van de suiker is omgezet in alcohol. Dan wordt aguardente (kleurloze wijnalcohol 77%) toegevoegd en blijft er door de versterking 80-120 gram suiker per liter achter in de wijn en 19-22% alcohol.
Heel veel verschillende typen, maar slechts 2 basiscategorieën
Wanneer je kijkt naar de basiscategorieën zijn er 2 te onderscheiden (afgezien van witte Port en rosé Port wellicht):
Welke Port kun je dan bewaren?
Port die snel na aankoop gedronken moet worden zijn doorgaans afgesloten met een T-stopper, een stopkurk met een plastic dopje bovenop. Port welke wel goed kan ouderen heeft een ‘reguliere’ kurk.
En hoe zit het dan met het bewaren na openen?
Geoxideerde Port typen kunnen na opening langer bewaard worden, dan niet geoxideerde Port typen. Port die is afgesloten met een ‘gewone’ kurk kun je het beste binnen 3 dagen opdrinken en van Port met een stopkurk kun je meestal een paar weken genieten.
Dat het in Portugal en Porto niet alleen om Port draait, wisten we eigenlijk al, maar wordt toch weer bevestigd tijdens onze trip. Hoewel er natuurlijk heel veel aandacht is voor Port, genieten we ook van chocolade, typisch Portugese snacks, “gewone wijn”, koffie en leren we van alles over kurk. Jawel dat spul waarmee de wijnflessen afgesloten worden, want Portugal is namelijk de grootste kurkproducent ter wereld - goed voor circa 50% van de wereldwijde kurkproductie.
De trip…. A family trip
Hoewel we natuurlijk vooraf al wel een beetje bekeken hadden wat we wilden gaan doen, is letterlijk landen op de bestemming altijd even fijn. Natuurlijk onder het genot van een goed glas Vinho Verde, toegegeven komt niet uit Porto, maar wel uit Portugal.
Vinho Verde is een Noord-Portugese wijnspecialiteit uit de Minho streek, tegen de Spaans grens in het noorden. Vaak herkenbaar aan zijn “groene kleur", frisse smaak en een lichte tinteling, hoewel dat laatste lang niet altijd meer zo is. In Vinho Verde zijn aroma’s te herkennen van grapefruit, limoenbloesem, meloen, kruisbes en limonade. Hij past geweldig bij visgerechten, salades, sushi, maar is opzicht zelf ook van harte welkom. In dit geval in het zonnetje op het dakterras en met de kaart op schoot
Old Town Porto
Je moet het zien als een stad in 2 delen. De oude stad Porto vind je op de ene oever van de Douro en Vila Nova de Gaia, waar alles Port ademt, bevind zich “aan de overkant”. Beide kanten zijn verbonden met meerdere bruggen, waarvan de Ponte Luís I de bekendste is.
Dwaal door de oude stad, geniet van de architectuur, de streetart en de vele restaurants en barretjes.
Het eten…om de “landing” in Portugal compleet te maken. Natuurlijk hadden wij ons ook hier ingelezen en een must do waren dan ook de cachorros en francesinha, plat gezegd, een worstenbroodje en een te hysterische tosti. Super leuk om te proberen en wij aten ze bij República.
Vila Nova de Gaia - Port…Port, maar ook zo veel meer dan dat
Na een heerlijke wandeling over de brug, waar je dus zowel onderlangs als bovenlangs het water kunt oversteken, komen we op een zonnige dag aan in Vila Nova de Gaia. Wanneer je de brug aan de bovenkant oversteekt, kun je ervoor kiezen om de kabelbaan naar beneden te nemen, maar leuker is het om door de straatjes te dwalen en nog meer bijzondere en soms ook herkenbare streetart tegen te komen.
Na onze wandeling vervolgen we de dag goed met een heerlijke kop koffie, of eigenlijk een koffieproeverij bij 7g. Deze koffiezaak vind je in Vila Nova de Gaia en wanneer je kiest voor de koffieproeverij krijg je een “gewone” koffie, een cappuccino, een espresso een een koffielimonade. Je krijg niet alleen de drankjes, je krijgt daarnaast ook per kopje een uitleg over het proces van het branden van koffiebonen, waar de bonen nu eigenlijk vandaan komen en wat er gedaan wordt met de “waste” bij het afstellen van de koffiemolen aan het begin van de dag. Veel informatie lees je ook na op de bijgeleverde kaartjes. Mocht je nu niet willen gaan voor een complete proeverij, kies dan op zijn minst voor de koffielimonade to-go!! Deze wordt gemaakt van de gemalen koffie die tijdens het afstellen van de molens iedere morgen min of meer als afval overblijft. Ze maken hiervan een limonade in combinatie met citroen, een heerlijke verfrisser op een warme dag in Vila Nova de Gaia ;-)
Dan op naar wat sterkers…. Via de leverancier van mijn, persoonlijk favoriete Port merk, hebben we een rondleiding kunnen regelen bij Cálem. Geen zorgen als je dit huis ook graag zelf zou willen bezoeken, het is het eerste gebouw wat je tegenkomt wanneer je de brug over loopt richting Vila Nova de Gaia en iedereen is er welkom voor een rondleiding.
In de wachtruimte voordat de rondleiding start krijg je al veel informatie over de wijn, de gebruikte druivenrassen en de bodemsoorten. Daarnaast kun je je skills testen in het herkennen van aroma’s en zie je duidelijk dat er Port in alle kleurstellingen bestaat.
De rondleiding zelf is een combinatie van een verhaal wat in het Engels verteld wordt en een stukje meer visueel door middel van projecties en filmpjes. Je loopt letterlijk tussen de grote en kleine vaten door en leert op die manier van alles over de productie van Port. Zo projecteren ze bijvoorbeeld een Mini Cooper op een groot wijnvat, om maar eens aan te geven, wat de inhoud van zo’n vat is. Daar past dus letterlijk een Mini Cooper in.
De rondleiding wordt afgeslote met een proeverij. In ons geval bestond deze uit 2 soorten Port, maar je kunt ook gaan voor uitgebreidere proeverijen met meerdere soorten Port en zelfs in combinatie met allerlei hapjes.
Wij proefden
Special Reserve & Fine White
Fine White
Een blend van: Viosinho, Malvasia Fina, Verdelho, Rabigato
Deze Port is een blend van verschillende oogsten en rijpt gedurende minimaal 3 jaar op RVS en grote eikenhouten vaten. Goudkleurig met aroma’s van bloemen en tropisch fruit en in de mond zacht, fruitig en elegant. Een perfect aperitief of, zoals ze zelf ook adviseren mooi in combinatie met: een salade met gedroogde vijg en gedroogde ham, gegrilde tong met een amandelkorst en desserts met tropisch fruit, zoals een mango en papaya carpaccio.
Special reserve
Een blend van: Touriga Nacional, Touriga Franca, Tinta Roriz
Deze Port is het resultaat van een blending van wijnen die gemiddeld 7 jaar in kleine eikenhouten vaten heeft doorgebracht. Goudbruin van kleur met zachte aroma’s van gedroogd fruit, kruiden en een klein beetje hout. Ook deze is perfect als gekoeld aperitief, maar past ook bij tal van verschillende desserts, zoals desserts met peer, met pompoen en specerijen of zelfs kokos.
Na de proeverij vervolgen we onze route door Vila Nova de Gaia, waarbij we stuiten op weer wat Portugese specialiteiten. Natuurlijk de sardines, bizar om te zien hoeveel verschillende soorten er wel niet zijn en hoe mooi dit eigelijk verpakt zit. In de op een bibliotheek lijkende winkel proeven we van de pastel de bacalhau, misschien het beste te omschrijven als een ovaal broodje gemaakt van aardappel, met daarin kabeljauw en in dit geval ook kaas. Onder het genot van orgelmuziek, waarbij wel heel herkenbare nummers gespeeld worden.
Douro River
De rivier die zo belangrijk is voor de wijnbouw, al is het maar vanwege de mogelijkheid van transport vanuit het binnenland waar de druiven aangeplant staan naar Vila Nova de Gaia waar de wijnen opgeslagen liggen. Een tochtje per boot over deze rivier kan natuurlijk niet ontbreken en gelukkig wil het weer nog meewerken als we daaraan beginnen. Wij hebben gekozen voor een korte tour waarbij je eigenlijk onder de verschillende bruggen door vaart en zowel de “Old Town Porto” als de Vila Nova de Gaia kant prachtig ziet vanaf het water. Je vaart ook richting de monding van de Douro, daar waar hij uitkomt in de Atlantische Oceaan en daar konden we first hand waarnemen dat er een weeromslag op komst was.
Terug aan wal was het vanzelfsprekend toch weer even tijd voor wijn, of beter gezegd Port. Nu bij het huis waarvan we vanmorgen al een muurschildering tegen zijn gekomen, Sandeman. Hier genieten we van de 10 Year Old Tawny Port.
Sandeman 10 Year Old Tawny
Ook deze Port is een blend van verschillende druivenrassen en verschillende oogstjaren. De gemiddelde leeftijd van de wijn in de fles streeft een smaak na die je van een Port die 10 jaar gerijpt is, mag verwachten. Het kan dus best dat er in deze blend een Port zit die vele jaren ouder is dan de 10 jaar op de fles. Maar het Port Instituut bepaald welk label je mag voeren passend bij het smaakprofiel. Deze Port heeft aroma’s van: rijp fruit, jam en noten met een hint van vanille en rozijnen. Een smaakvolle wijn die het eigenlijk ook prima doet op zichzelf in het zonnetje op het terras, maar ook goed past bij de chorizo on fire die wij bestelde.
Ponte Luís by night
Laat op de avond lopen we vanuit oud Porto nog even terug richting Vila Nova de Gaia om de brug ook by Night op de foto te zetten. Een prachtig gezicht en ondanks het opkomende slechte weer, is de lucht nog redelijk helder en zorgt dit voor prachtige plaatjes. Mocht je de brug in de avond willen bezoeken, houdt er dan wel rekening mee dat je niet te laat gaat, want om 12 uur was het lights out. Bij ons overigens ook, dus we gaan genieten van wat nachtrust, zodat we morgen fris aan de laatste dag kunnen beginnen.
WOW
Enorm blij zijn we de volgende ochtend, dat we gisteren juist alles in de openlucht hebben bezocht, want het komt met bakken uit de hemel. Vandaag staat er echter een museum op het programma en vooraf hadden we niet kunnen bedenken dat we onszelf daar echt de hele dag zouden kunnen vermaken, maar dat is meer dan gelukt. Dit museum is dan ook een dikke TIP, een waarvan ik blij ben dat wij hem gehad hebben.
WOW-museum - The Chocolate Story
De titel zegt genoeg denk ik… we beginnen de dag met onze eigen Sjaakie en de Chocoladefabriek ervaring. Gaandeweg leer je van alles over de cacaoboon, want ja daar wordt chocolade van gemaakt. Waar groeit de boom en grappig genoeg is dat nu juist op de plek waar druiven niet kunnen groeien en andersom. Ook koffie en thee komt uit het gebied waar de cacaoboom staat aangeplant, namelijk ongeveer tussen de 30 graden noorderbreedte en de 30 graden zuiderbreedte, dus rondom de evenaar zogezegd. In het museum leren we ook dat de peul, waarin de cacaobonen zicht bevinden niet aan de takken van de bomen hangen, zoals bij, laten we zeggen een sinaasappel, maar juist aan de stam en lagere, stevigere takken groeien. De rede?… de peulen zijn te zwaar om aan hoge takken te groeien, natuur kan zo eenvoudig zijn. Onderweg proeven we van de gefermenteerde, maar verder nog wel onbewerkte cacaobonen. Helemaal niet vies, wat hard van structuur, licht zuur (door de fermentatie) en in de verte proef je de echte bittere chocolade. Kenners onder ons zullen dit meteen herkennen als het “superfood” cacoanibs. Ook kun je ruiken wat de verschillen zijn tussen cacao uit de verschillende landen, dus waar we gisteren aan Port aroma’s gesnuffeld hebben, gaan we vandaag verder met cacao. Aan het einde van het museum kom je in de daadwerkelijke Chocolate Factory, waar je van achter glas ziet, hoe chocolade gemaakt wordt. Na een potje kansspel op de grijpautomaat, mogen we dan ook nog van de chocolade proeven, waarbij dit natuurlijk gecombineerd wordt met Port, want ja we zijn immers in een chocolademuseum in Porto en dat zullen we weten.
WOW-museum - Wine Experience
We laten maar even in het midden wie van wie deze term gestolen heeft ;-), maar ook deze titel laat niets te raden over. We beginnen met een goed glas wijn…. Het museum bevat informatie over wijn in het algemeen, maar ook specifiek over wijn in Portugal. Zoals, interessant voor een wine nerd zoals ik ;-) wat de verschillende terroirs van de verschillende gebieden in Portugal zijn. Daarnaast wordt het verschil uitgelegd tussen tafeldruiven en wijndruiven en komen we bij de dwarsdoorsnede van de druif. Zo duidelijk heb je hem nog nooit gezien en ook zo stylish!! We helpen een handje met de oogst ;-) want het leuke van dit museum is wel dat het lekker interactief is (later op de dag wordt het nog interactiever, maar dat hadden we toen nog niet kunnen voorspellen). Ook kunst hangt er in het wijnmuseum aan de muur, maar dan wel het soort wat in 1 beeld een specifieke druif vangt, heel tof gedaan en deze kunst gaat dan ook mee naar huis vanuit de giftshop. Wat ook nog wel interessant was om te zien, tenminste voor mensen zoals ik ;-) waren de verschillende brandingen van de vaten. Je ziet echt duidelijk dat de vaten een verschillende mate van toasten ondergaan hebben, want natuurlijk zijn uiteindelijke smaak aan de wijn geeft. Denk hierbij maar aan de verschillende gradaties van geroosterd brood, dat geeft ook steeds een andere smaak. Selfies, selfies en vooruit een paar foto’s en dan op naar de proefruimte, want ook hier hoort een glas, of 3 gewoon bij het bezoek aan het museum. Nadat we ook hier weer gekeken hebben naar en geroken hebben aan verschillende aroma’s, drinken we 3 verschillende glazen wijn. We krijgen uitleg over de wijnen en als je nu twijfelt hoe je wijn moet proeven, zo geanimeerd heb ik die instructie nog nooit eerder gezien als in deze proefruimte.
WOW-museum - Planet Cork
Ook deze kop laat weinig te gokken over. We brengen een bezoek aan het kurkmuseum. Zoals eerder gezegd is Portugal de grootste kurkproducent ter wereld en het sluit natuurlijk lekker aan bij het thema van ons vorige museum, want die flessen moeten wel ergens mee afgesloten worden. Heel tof om te zien hoe een kurkeik er nu eigenlijk uitziet en hoe dat “geoogst” wordt van de boom. Wist je bijvoorbeeld dat kurkeiken doorgaans bosbranden overleven, omdat de bast, de eigenlijke kurk dus, brandbestendig is. Precies om deze rede wordt kurk daarom ook wel gebruikt als isolatiemateriaal in raketten. Het duurt gemiddeld 10 jaar overigens voordat een kurkeik een bast heeft die dik genoeg is om te “oogsten”, de eerste keer dat dit gebeurt is de bast overigens van inferieure kwaliteit en wordt niet gebruikt als kurk voor een wijnfles. Het gaat iets te ver om het hele proces hier te bespreken, daarvoor moet je zelf maar op bezoek bij Planet Cork. Ook hier is het ter afsluiting allemaal weer interactief met het spelen van “kruk de fles” spelletjes, naar een huge Champagne kurk en een run over the catwalk.
Maaaarrrrrr dan nu, SERIEUS
WOW-museum - Pink Palace Experience
Waar 5 glazen rosé een selfy museum ontmoeten, need I say more? Dit museum is in zijn geheel gewijd aan rosé wijn. Er wordt in diverse selfy settings uitgelegd hoe rosé wordt gemaakt en belangrijker, gedurende de trip, drink je 5 verschillende rosé wijnen. Gedurende? Jep….. niet aan het einde, maar gewoon met een glas in de hand van alles leren over de wijn en heel veel foto’s maken. We beginnen met een glas Portugese rosé (zal niemand verrassen) en zien first hand waar ter wereld nu de meeste rosé gemaakt wordt. Op een Frans terras vervolgen we met de vreemde eend in de bijt, een glas AIX rosé, vreemde eend, omdat alle wijnen in het museum juist alleen maar Portugees zijn. In Frankrijk leren we ook dat de Provence de geboorteplaats van de rosé is, niet gek dus dat dit gebied bij ons allemaal juist zo heel erg bekend is. Wie kent hem niet? Tijd voor de meest iconische rosé, de Mateus Rosé, zo ontzettend bekend, maar wel een beetje in de vergetelheid aan het raken bij ons. Prima, niets mis mee rosé, met een zoetje erin en dat maakt hem zo heerlijk easy going voor hetgeen volgt in de tour ;-) Mateus Rosé en de ballenbak. Het 4e glas was een rosé bubbel, die fles staat inmiddels al niet meer op de foto, omdat we nu helemaal los gingen op het maken van foto’s en selfies, die steeds beter lukken naar mate het aantal glazen rosé vordert. We sluiten af in de saloon met een pink Port onder begeleiding van een stukje pianomuziek.
Buiten komt het nog steeds met bakken uit de hemel, maar dat weerhoud ons er niet van om de laatste avond nog af te sluiten op het dakterras van Porto Cruz met…..een mooi glas Port natuurlijk. Morgen vliegen we terug naar Amsterdão en gaan we onderweg naar een nieuw “wijn avontuur”.
Stay tuned for the next Blog -
Saludos a los vinos españoles
